فرخنده: مؤسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان (AHRDO) در گزارشی تازه از افزایش حملات هدفمند علیه جامعه هزاره در افغانستان خبر داده و میگوید که شاخه خراسان گروه داعش طی سالهای اخیر الگوی مشخص و سیستماتیکی از خشونت علیه این گروه مذهبی را دنبال کرده است.
این گزارش که پس از یک دوره تحقیقاتی طولانی منتشر شده، بر مجموعهای گسترده از اسناد، دادههای حملات، و تحلیل گفتمان رسانهای شاخه خراسان تکیه میکند. پژوهشگران این مؤسسه میگویند شواهد موجود میتواند نشان دهد که برخی از این حملات ممکن است در چارچوب جرایم بینالمللی از جمله جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت یا حتی در شرایط خاص، نسلکشی قابل بررسی باشد.
طبق دادههای ارائهشده در گزارش: ۲۱ مورد حمله انتحاری ادعایی شاخه خراسان علیه اهداف شیعه/هزاره بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ ثبت شده است.
این رقم در فاصله ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ به ۳ مورد کاهش یافته، اما در مقابل، نوع دیگری از حملات افزایش یافته است.
۱۴ مورد حمله بمبگذاری دستی در سالهای ۲۰۱۵–۲۰۲۰ ثبت بوده است.
اما بین سالهای ۲۰۲۱–۲۰۲۴، ۵۴ حمله عمدتاً با بمبهای چسبکی یا مغناطیسی انجام شده است.
به گفته پژوهشگران، این تغییر نشان میدهد که گروه مهاجمان با «تغییر تاکتیک» تلاش کردهاند اهداف غیرنظامی را در محیطهای روزمره و شهری بیشتر در معرض خطر قرار دهند.
بخش قابل توجهی از گزارش به تحلیل محتوای رسانهای شاخه خراسان اختصاص دارد. یافتهها نشان میدهد که در پیامها، مجلات و بیانیههای این گروه:
از اصطلاحاتی چون «رافضی»، «مشرک»، «مرتد» به صورت مکرر برای اشاره به شیعیان استفاده شده است؛
این واژگان در گفتمان افراطگرایانه معنای تکفیری داشته و بر حذف، یا مشروعیتزدایی از گروه هدف دلالت میکند؛
پژوهشگران تأکید میکنند که چنین ادبیاتی میتواند زمینهساز حملات خشونتآمیز و تقویتکننده انگیزه عاملان آن باشد.
مؤسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان میگوید استفاده مداوم از این ادبیات، همراه با تداوم حملات فیزیکی، نیازمند بررسی دقیقتر حقوقی در سطح بینالمللی است.
گزارش به چند نمونه برجسته اشاره میکند، از جمله: کشتار زائران بازگشته از کربلا در سال ۲۰۲۴ که رسانههای وابسته به داعش خراسان بهصورت علنی درباره آن نوشتهاند؛
حمله به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل (۲۰۲۰) که منجر به کشته شدن ۷۹ دانشآموز دختر و زخمی شدن ۴۲ تن دیگر شد؛
حملات متعدد علیه مراکز فرهنگی، آموزشی و تجمعات مذهبی که الگوی ثابتی از هدف قرار دادن غیرنظامیان را نشان میدهد.
پژوهشگران تأکید میکنند که این حملات، قابلیت بررسی در چارچوب «حملات عمدی علیه غیرنظامیان» را دارد.
این موسسه علاوه میکند با وجود شدت و تکرار این حملات، هنوز تحقیقات جامع و مستقل بینالمللی در اینباره اندک است. این نهاد خواستار آن است که: سازوکارهای سازمان ملل، دادستانیهای بینالمللی و نهادهای تحقیقاتی مستقل
برای بررسی این رویدادها وارد عمل شوند و اسناد گردآوریشده در اختیار مراجع رسمی قرار گیرد.
این گزارش هشدار میدهد که استمرار خشونتها علیه جامعه هزاره، همراه با گفتمان نفرتافزا، نیازمند واکنش فوری حقوق بشری و نظارت مستمر است. مؤسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان اعلام کرده است که مستندسازی موارد جدید را ادامه خواهد داد و آماده است یافتههای خود را با نهادهای مسئول در سطح بینالمللی شریک سازد.