گزارش رواداری نشان میدهد طالبان از طریق شکنجه، تهدید و جریمههای نقدی، بیش از ۳۰۰ اسماعیلی را به ترک مذهب وادار کردهاند
فرخنده: یک تحقیق جامع درباره وضعیت حقوق بشری شیعیان اسماعیلی در افغانستان نشان میدهد که این اقلیت مذهبی طی چهار سال گذشته در معرض آزار مذهبی سیستماتیک و جنایت علیه بشریت قرار گرفتهاند.
بر اساس گزارش رواداری که حاصل مصاحبه با ۲۵ نفر از قربانیان و اعضای خانوادههای آنان است، طالبان بهویژه در والیت بدخشان کودکان اسماعیلی را به اجبار به مدارس دینی خود برده و فقه حنفی را به آنان تحمیل میکنند. خانوادههایی که مخالفت کردهاند با جریمههای نقدی تا ۲۰۰ هزار افغانی، شکنجه و تهدید به آتشزدن خانههایشان مواجه شدهاند.
مصاحبهشوندگان گزارش دادند که بیش از ۳۰۰ نفر از اسماعیلیان در ولسوالیهای مختلف بدخشان از شغنان تا واخان، تحت فشار، تهدید و اجبار مذهب خود را تغییر دادهاند. یکی از مصاحبهشوندگان روایت کرد که افراد مسلح شبانه به خانهاش آمدند و او را از خانه بیرون کشیدند: “با قنداق تفنگ و چوب تا توانستند مرا لت و کوب کردند… میگفتند تو کافر هستی، مذهب شما حق نیست و باید کلمه بخوانید و مسلمان شوید.”
تمامی ۲۵ مصاحبهشونده تأکید کردند که اسماعیلیان بهطور کامل از مشارکت سیاسی و حضور در ادارات دولتی حذف شدهاند. یکی از آنان گفت: “از ریاست الوزرا گرفته تا ۳۴ والی، ۳۶۴ ولسوال… هیچ جوان اسماعیلی و هیچ یک از اعضای این جامعه حضور ندارد.”
شش نفر از مصاحبهشوندگان گفتند که بهدلیل هویت مذهبی خود از کار اخراج شدهاند. در یک مورد، رئیس اداره به یک کارمند اسماعیلی گفته بود: “اصل اول در امارت اسلامی این است که تمام کارمندان باید مسلمان باشد… اسماعیلیان مسلمان نیستند.”
۲۴ مصاحبهشونده اظهار داشتند که تبلیغات منفی و تکفیر علنی اسماعیلیان بهطور قابلملاحظهای افزایش یافته است. در مضمون «ثقافت اسلامی» دانشگاهها، مذهب اسماعیلیه بهعنوان «ساخته و پرداخته استعمار بریتانیا» معرفی شده و ادعا میشود که «پیروان این مذهب گمراه اند و از زمانی که حضرت علی را خدای خود خواندند، مورد نفرین خداوند قرار گرفتند.»
امام مسجد جامع کارته اتفاق پلخمری در خطبه نماز جمعه گفته است: “هرکس دختر خود را به یک فرد اسماعیلیه مذهب بدهد، به مثابه آن است که هفت نسل خود را به آتش جهنم کشیده است.”
۱۱ نفر از مصاحبهشوندگان گزارش دادند که طالبان و روحانیون وابسته به آنان بهصورت علنی در مورد ممنوعیت ازدواج با خانوادههای اسماعیلی تبلیغ میکنند. در موارد متعددی، دادگاههای طالبان به فسخ ازدواج یا نامزدی مردان اسماعیلی با زنان اهل سنت حکم کردهاند.
در یک مورد، یک مرد اسماعیلی که با یک دختر اهل سنت نامزد شده بود، بهمدت یک ماه در زندان انداخته و آنقدر شکنجه شد که مجبور به فسخ نامزدیاش شد.
۲۳ مصاحبهشونده به دستکم چهار مورد مشخص از قتلهای فراقضایی مربوط به اعضای جامعه اسماعیلیه اشاره کردند. یکی از بارزترین موارد، قتل قنسول آقاخان در بدخشان بود که پیش از آن بارها توسط طالبان محلی تهدید شده بود.
۱۵ مصاحبهشونده گفتند که شماری از خانوادههای اسماعیلی بهدلیل تبعیض، تهدید و ترس خانههای خود را ترک کردهاند. در ولسوالی تاله و برفک بغلان که قبلاً حدود ۴۰۰۰ خانواده اسماعیلی زندگی میکردند، اکنون کمتر از ۱۰۰۰ خانواده ماندهاند.
همچنین ۱۲ نفر گزارش دادند که ملکیتهای متعلق به اسماعیلیان بدون مجوز رسمی غصب شده است. در بدخشان، بهخاطر معدن طلا، زمینهای زراعتی و چراگاههای متعلق به اسماعیلیان تخریب شدهاند.
۱۸ مصاحبهشونده گفتند که زنان اسماعیلی در مقایسه با سایر زنان افغانستان، در معرض تبعیض مضاعف قرار دارند. علاوه بر محدودیتهای عمومی بر زنان، آنان از دسترسی به آموزشهای مذهبی محروم شدهاند و نمیتوانند آزادانه مناسک مذهبی خود را اجرا کنند.
در یک مورد، یک دختر اسماعیلی در کابل پس از آنکه بهخاطر نوع پوششاش در ملاءعام شلاق خورد و به اداره امر به معروف برده شد، یک هفته بعد خودکشی کرد.
گزارش تأکید میکند که آنچه نسبت به اسماعیلیان افغانستان روا داشته میشود، میتواند مصداق جنایت علیه بشریت محسوب شود. سازمان ملل و جامعه جهانی فراخوانده شدهاند که با فعالسازی سازوکارهای نظارتی از تداوم سرکوب این اقلیت مذهبی جلوگیری کنند.
این تحقیق که بین ۳ اکتبر تا ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ انجام شده، دوره زمانی آگست ۲۰۲۱ تا دسامبر ۲۰۲۵ را پوشش میدهد و مستندی جامع از نقض سیستماتیک حقوق بشر علیه جامعه اسماعیلیه در افغانستان ارائه میکند.