نوریه (نام مستعار) یکی از آخرین دختران بود که توانست در دانشگاه‌های افغانستان پیش از ممنوعیت حضور دختران توسط طالبان فارغ‌التحصیل شود.
فرخنده: او با مشکلات فراوان پایان‌نامه‌اش را به اتمام رساند و با شوق و امید فراوان مدرک لیسانس خود را دریافت کرد. نوریه به این فکر می‌کرد که با استقلال و موفقیت راهی دنیای کار شود، اما نمی‌دانست که تاریخ تلخ برای زنان افغانستانی دوباره تکرار می‌شود. مانند سکینه و صدها زن دیگر، نوریه هم به سرنوشت بیکار شدن و خانه‌نشینی دچار شد.
نوریه با آهی از روزهای گذشته یاد می‌کند و می‌گوید: “زندگی من قبل از حضور طالبان خوب و خوش بود. آرامش داشتیم، دانشگاه می‌رفتم، درس می‌خواندم و خوشبختانه پایان‌نامه‌ام را به‌خوبی دفاع کردم و فارغ‌التحصیل شدم.” اما در سال ۲۰۲۲، که هزاران جوان از دانشگاه‌های افغانستان فارغ‌التحصیل شدند، هیچ فرصت شغلی مناسبی در این کشور بحران‌زده وجود نداشت. اکنون که نظام افغانستان به شدت مردسالار است، زنان در نهادهای دولتی حضوری ندارند، مگر در حوزه‌های معارف و صحت عامه.
وقتی از نوریه درباره وضعیت فعلی زندگی‌اش پرسیدم، با افسردگی گفت: “زندگی فعلی من دیگر شبیه زندگی نیست. مشکلات روحی، روانی و اقتصادی زیادی داریم. بعد از تسلط طالبان، رفتار خانواده‌ها با دختران تغییر کرده است و دیگر هیچ‌کس به درس خواندن یا کار کردن دختران فکر نمی‌کند. نه آزادی، نه کار، و نه دلخوشی برای دختران افغانستان باقی مانده است.”
او به شدت نگران افزایش ازدواج‌های اجباری و زیر سن است و می‌گوید که بسیاری از دختران بدون رضایت خود به ازدواج مجبور می‌شوند. نوریه با ناراحتی می‌افزاید که دیگر حتی حق انتخاب پوشش یا خروج از خانه از دختران سلب شده است. به باور او، محدودیت‌های طالبان اثرات عمیق روانی منفی بر زنان و دختران افغانستانی گذاشته است.
نوریه که اکنون به نظارت بر کلینیک‌ها و شفاخانه‌ها مشغول است، از برخوردهای طالبان در مناطق کاری‌اش می‌گوید: “وقتی به مناطق تحت کنترل طالبان می‌رسیم، آن‌ها با لحنی توهین‌آمیز می‌گویند که جای زنان در خانه است. ما به سختی و با ترس فراوان از ایست بازرسی‌های طالبان عبور می‌کنیم، اما مجبور هستم برای کمک به خانواده‌ام کار کنم.”
او همچنین از افزایش مشکلات روانی در بین زنان منطقه‌اش خبر می‌دهد و می‌گوید: “بسیاری از زنان و دختران به دلیل فشارهای اقتصادی، خانوادگی و محدودیت‌های طالبان به خودکشی فکر کرده‌اند. یکی از دختران جوانی را که می‌شناختم، خودکشی کرد و خانواده‌اش از ترس چیزی نگفتند.”
محدودیت‌های طالبان بر زندگی و روان زنان افغانستان سایه سنگینی انداخته است. آخرین فرمان طالبان حتی صدای زنان را نیز ممنوع اعلام کرده و دستور داده که هیچ زنی بدون محرم یا پوشش کامل از خانه بیرون نشود.
لیلا رضایی