فرخنده: دو نهاد معتبر سازمان ملل، یونیسف و یونسکو، با انتشار گزارشی مشترک، نسبت به وضعیت بحرانی نظام آموزشی افغانستان هشدار داده‌اند. این نهادها گفته‌اند که آینده میلیون‌ها کودک – به‌ویژه دختران – به دلیل سیاست‌های طالبان و کمبود شدید امکانات آموزشی، در معرض خطر جدی قرار دارد.
بر اساس این گزارش، بیش از ۲.۱۳ میلیون کودک در سن مکتب ابتدایی از آموزش محروم هستند. در عین حال، ۹۰ درصد کودکان ده‌ساله در افغانستان توانایی خواندن یک متن ساده را ندارند؛ آماری که به‌گفته کارشناسان، نشانه سقوط چشمگیر کیفیت آموزشی در کشور است.
در این گزارش آمده است که ممنوعیت تحصیل دختران در دوره متوسطه و عالی، بیش از ۲.۲ میلیون دختر نوجوان را از آموزش رسمی محروم کرده است. اگر این ممنوعیت ادامه یابد، تا سال ۲۰۳۰، شمار دخترانی که از مکتب بازمی‌مانند به چهار میلیون نفر خواهد رسید.
یونیسف و یونسکو در گزارش خود تأکید کرده‌اند:« آموزش، ستون فقرات آینده یک ملت است؛ اما در افغانستان این ستون در حال فروریختن است. میلیون‌ها کودک، به‌ویژه دختران، در حال از دست دادن فرصت یادگیری، رشد و زندگی با کرامت هستند.»
این دو نهاد هشدار داده‌اند که این بحران، تنها ابعاد انسانی ندارد، بلکه تا سال ۲۰۶۶ ممکن است ۹.۶ میلیارد دالر زیان اقتصادی نیز برای افغانستان به همراه داشته باشد؛ زیرا نسلی بدون مهارت و آموزش، نمی‌تواند در بازسازی و توسعه کشور نقش مؤثری ایفا کند.
گزارش سازمان‌های ملل همچنین از شرایط تأسف‌بار مدارس در افغانستان پرده برداشته است. نزدیک به نیمی از مکتب‌ها فاقد آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و سیستم گرمایشی مناسب هستند. افزون بر آن، بیش از یک‌هزار مکتب به دلیل جنگ، زلزله و سایر بلایای طبیعی بسته شده‌اند.
کمبود آموزگاران زن نیز از چالش‌های کلیدی عنوان شده است؛ مسئله‌ای که به‌ویژه در مناطق روستایی، باعث کاهش شدید ثبت‌نام دختران شده است.
یونیسف و یونسکو از مقامات طالبان خواسته‌اند که فوراً ممنوعیت تحصیل دختران و زنان را در تمام سطوح آموزشی لغو کنند. همچنین از جامعه جهانی خواسته شده تا سرمایه‌گذاری فوری و مؤثر در بخش آموزش، به‌ویژه در حوزه آموزش ابتدایی و سوادآموزی، را در اولویت قرار دهد.
از زمان تسلط مجدد طالبان بر افغانستان در آگست ۲۰۲۱، نظام آموزشی کشور با مشکلات گسترده‌ای مواجه شده است. طالبان نخست آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را ممنوع کردند و سپس در دسامبر ۲۰۲۲، تحصیل زنان در دانشگاه‌ها را نیز متوقف ساختند.
نهادهای بین‌المللی بارها هشدار داده‌اند که ادامه این وضعیت، افغانستان را با یک نسل بی‌سواد، منزوی و بدون مهارت روبه‌رو خواهد کرد؛ نسلی که توانایی مشارکت در بازسازی کشور یا تعامل با جهان را نخواهد داشت.