فرخنده: فاطمه کریمی، زن جوان افغانستان که در دوران تسلط طالبان از حقوق اولیه خود محروم شد و به ناچار افغانستان را ترک کرد، اکنون در پاکستان در وضعیت پناهندگی به سر می‌برد. وی از ولسوالی مالستان ولایت غزنی است و تحصیلات عالی خود را در کابل دنبال می‌کرد. اما با تحولات سیاسی و ظلم‌های طالبان، مسیر زندگی او به طور اساسی تغییر کرد. در آستانه سومین سالگرد حبس خانگی زنان افغان، گفتگویی مفصل با فاطمه کریمی در مورد تجربیات و چالش‌های او در این دوره داشته‌ایم.
گزارشگر: فاطمه خانم، لطفاً به ما بفرمایید که زندگی‌تان در افغانستان قبل از تسلط طالبان چگونه بود و چه خاطراتی از آن دوران دارید؟
فاطمه کریمی: پیش از ورود طالبان، زندگی ما در افغانستان به شکل نسبتا خوبی پیش می‌رفت. من می‌توانستم به دانشگاه بروم، ورزش کنم و از فعالیت‌های فرهنگی بهره‌مند شوم. همسرم نیز به عنوان مهندس ساختمان و فعال حقوق بشر به فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی مشغول بود. ما در تعطیلات به مناطق مختلف کشور سفر می‌کردیم و با وجود خطرات جنگ، زندگی روزمره‌امان ادامه داشت. من به ورزش‌های گروهی مانند هندبال و والیبال علاقه‌مند بودم و به طور فعال در این فعالیت‌ها شرکت می‌کردم.
گزارشگر: با توجه به تحولات سیاسی، چه عواملی شما را به ترک افغانستان واداشتند؟
فاطمه کریمی: سقوط دولت جمهوری و تسلط طالبان بر افغانستان، به شدت زندگی ما را تحت تأثیر قرار داد. بعد از بسته شدن دانشگاه‌ها و مکاتب به روی دختران، ما گروهی از همکارانم اعتراضاتی را به راه انداختیم که باعث شد طالبان به شدت دنبال ما باشند. همسرم به دلیل این اعتراضات بازداشت شد و ما برای حفظ جان خود، مجبور به ترک کشور شدیم. ویزاهای پاکستان را به صورت احتیاطی دریافت کرده بودیم و با استفاده از آن‌ها به پاکستان پناه بردیم.
گزارشگر: در دوران طالبان و شرایط حاکم، با چه چالش‌های بزرگی مواجه شدید؟
فاطمه کریمی: بزرگ‌ترین چالش، بستن دانشگاه‌ها به روی دختران و محدودیت‌های شدید طالبان بود. علاوه بر این، بازداشت همسرم و توهین‌هایی که از سوی طالبان در ایستگاه‌های بازرسی تجربه کردیم، به مشکلات ما افزود. یکی از توهین‌ها به حدی شدید بود که اثرات روانی آن هنوز بر دوش من سنگینی می‌کند. این توهین‌ها و تهدیدات زندگی روزمره ما را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
گزارشگر: جنگ و شرایط جنگی چه تأثیری بر زندگی روزمره شما و خانواده‌تان گذاشت؟
فاطمه کریمی: جنگ همیشه نابودی و بربادی به همراه دارد. ما تنها یک خانواده نیستیم که از این وضعیت آسیب دیده‌ایم. صدها خانواده دیگر نیز از این جنگ متضرر شده‌اند. از دست دادن عزیزان، زخمی شدن و مشکلات روحی ناشی از جنگ تأثیرات منفی زیادی بر زندگی ما گذاشته است. حوادثی مانند انفجارها و حملات گروه‌های افراطی تاثیرات عمیقی بر زندگی ما و دیگران داشته است.
گزارشگر: آیا تجربه خاصی از دوران طالبان دارید که برایتان معنی‌دار بوده باشد؟
فاطمه کریمی: متأسفانه، دوران طالبان پر از ظلم و تباهی بود و هیچ تجربه مثبتی برای من نداشت. این دوره نمونه‌ای از بی‌عدالتی و فساد بود که زندگی ما را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
گزارشگر: وضعیت پناهندگی شما چگونه بود و با چه مشکلاتی مواجه شدید؟
فاطمه کریمی: مسیر پناهندگی به پاکستان با مشکلات زیادی همراه بود. دریافت ویزا دشوار بود و سفر از طریق طورخم پر از نگرانی و استرس بود. ما سعی کردیم از شناسایی توسط طالبان جلوگیری کنیم و در مرز، با پوشش محکم و ماسک به نظر برسیم. بعد از ورود به اسلام‌آباد، مشکلاتی نظیر پیدا کردن خانه و نگرانی از اخراج توسط دولت پاکستان، به مشکلات ما افزوده شد.
گزارشگر: در کشور میزبان، چگونه با زندگی جدید سازگار شدید و چه حمایتی دریافت کردید؟
فاطمه کریمی: سازگاری با فرهنگ و زبان متفاوت در پاکستان بسیار دشوار بود. ما مجبور به کنار آمدن با مشکلات و ادامه مبارزه برای حفظ جان خود هستیم. با وجود تلاش‌هایمان برای نگه‌داشتن ویزا و عدم اخراج، همچنان با مشکلات امنیتی و اقتصادی مواجه هستیم. متأسفانه دولت پاکستان و سازمان‌های بین‌المللی حمایتی قابل توجهی ارائه نداده‌اند و وضعیت ما در اینجا همچنان نامشخص است.
گزارشگر: امید شما برای آینده چیست و چه آرزوهایی دارید؟
فاطمه کریمی: امید من به آینده این است که روزی از پاکستان نجات پیدا کنم و دوباره به تحصیل و فعالیت‌های اجتماعی بپردازم. آرزو دارم که بتوانم به زنان مظلوم افغانستان خدمت کنم و حقوق آن‌ها را پاسداری کنم. امیدوارم که با تلاش و مبارزه، روزی بتوانم به تحقق عدالت اجتماعی کمک کنم.
گزارشگر: چگونه می‌خواهید تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید؟
فاطمه کریمی: قصد دارم تجربیاتم را به صورت کتاب یا قصه منتشر کنم و مشکلات زنان و دختران افغانستان را از طریق رسانه‌ها به جهانیان معرفی کنم. این تجربیات می‌توانند به آگاهی‌رسانی و جلب توجه بیشتر به وضعیت زنان افغان کمک کنند.
گزارشگر: پیام شما برای زنان و دختران افغان که در شرایط مشابهی قرار دارند، چیست؟
فاطمه کریمی: پیام من به تمام زنان و دختران افغان این است که ناامید نشوند و به آینده امیدوار باشند. مشکلات و بحران‌ها موقتی هستند و باید با امید و تلاش ادامه دهند. به یادگیری و مبارزه علیه بی‌عدالتی ادامه دهند و هرگز از مبارزه برای حقوق خود خسته نشوند.
گزارشگر: آیا نکته دیگری وجود دارد که مایل باشید درباره آن صحبت کنید؟
فاطمه کریمی: امیدوارم نهادهای حامی حقوق بشر توجه بیشتری به وضعیت بی‌سرنوشتی ما و سایر فعالان حقوق بشر داشته باشند و اقدامات لازم را برای بهبود وضعیت ما انجام دهند.
گزارشگر: شکیلا گلستانی