دکان داری، جز شغل های معمول در تمام کشور های جهان است. این شغل در افغانستان نیز معمول است، اما یک عده‌ای این شغل را تجارت کوچک می‌دانند و برای بیشرفت خودشان از این دریچه امید دارند.
امروز دیدن دختری رفتم که در کابل زندگی میکند و در بازارچه در شهرک دوازده امام دکان لوازم آرایشی و صنایع دستی دارد. دکانش خیلی بزرگ نیست اما امید و رویا های برزگ برای آیند‌‌ای خودش دارد.
با او سر صحبت باز کردم و در مورد خودش پرسیدم که چند سال دارد و اینکه چطور ایده داشتن یک دکان بر سرش آمد؟
گفت که شکیلا بیست وپنج ساله است و ایده‌ی باز کردن دکان از مادرش بود. قبل از او مادرش دکان داری می کرد. اما الان خودش این دکان کوچک را می چرخاند. در اصل انگیزه دکان‌داری برای فروش صنایع دستی خودشان بود. صنایع دستی چون بافت‌های سرانه چادر، خامک دوزی روی لباس و گراف دوزی روی دستمال و رومیزی که مادرش و خانم های دیگر خانواده با ظرافت با دست های خودشان تهیه میکنند. تا قبل از دکان خودشان مادر برای این صنایع دستی شان بازاریابی میکرد و برای فروش آن دکان به دکان میرفت . گاهی دکاندارن این صنایع را نمی‌خریدن و گاهی با پول اندک زحمت گران دست شان را به بازار می‌فروختند.
خواستم در مورد خودش و زنان خانواده‌ی او بیشتر بدانم برای همین صحبت‌های من با شکیلا ادامه داشت از او درباره درس و مکتب سوال کردم که آیا خودش، زنان و دختران خانواده اش باسواد اند و مکتب و دانشگاه رفته اند.
شکیلا درجوابم میگوید: ” مادرم زنِ است که فقط سواد خواندن و نوشتن دارد و این را نیز از مدرسه‌ی در کودکی فرا گرفته است برعکس تمام خانم های کاکایم، اما خودم،خواهرانم و دختر های کاکایم همه با سواد استیم. عده‌ای از ما از دانشگاه فارغ شده اند . بعضی ها از مکتب فارغ شده اند، اما بعض‌های دیگر محصل و معتلم اند که متاسفانه مکتب و دانشگاه ها برای همه دختر ها مسدود شده است.” شکیلا محصل دانشکده محیط زیست است و هنوز از دانشگاه فارغ نشده است. شکیلا می‌خواهد در آیند در بخش حفاظت از محیط زیست ،آب و جلوگیری از خشک سالی تحقیق کند. او میگوید این موضوع پایان نامه تحصلیش است که هنوز شروع نشده دانشگاه ها نیز برای دختران به امر امیرالمومنین طالبان مسدود شد. و او مانند صد‌ها دختر دیگرمنتظر است تا امیرالمومنین طالبان نظرش را در مورد آموزش دختران تغییر دهد. اما باید دید که آیا واقعا دختران افغانستان دوباره به صنف های درسی راه می‌یابند یا نه؟ سوالی که جوابش برای همه معماست!
شکیلا دختری پر تلاش و خوش برخورد است در حین گفت و شنود ما مشتری های زیاد به دکانش آمدند و رفتند. بعض برای خرید و بعضی هم برای فروش. از او درباره بازار کارش پرسیدم: آیا بازار فروش صنایع دستی و لوازم آرایشی مصارف و خرچ خودت را تامین میکند؟
شکیلا در باره بازار کار ابراز میکند که بازار صنایع دستی مثل گذشته‌ها برایش خیلی پر درآمد نیست برعکس زمان جمهوریت؛ در زمان جمهوریت برعلاوه دکان‌داری از نمایشگاه‌ها هم پول خوبی بدست می‌آورند. اما حالا در زمان طالبان برای تامین مصارف و خرچ خانواده در کنار صنایع دستی لوازم آرایشی و بهداشتی نیز می‌فروشد. شکیلا میگوید:” اگر فروش لوازم آرایشی و بهداشتی نباشد مجبورم دوباره دکان را ببندیم.”
شکیلا چهار سال است که دکان دارد. شغل که از ناراحتی های زورگار به آن فرارکرده است. در آنجا خودش را با مشتری ها و کارش مصروف میکند و اما اوهنوز برای آینده نامعلوم امید وار است تا شاید روزی تمام دختران و زنان که در افغانستان به حاشیه رانده شده اند؛ دوباره به اجتماع که هر روز از آن به بهانه های از سوی طالبان که حاکمان امروز اند حذف می‌شوند، بازگردند.
شکیلا به دکان داری به عنوان شغل دوم نگاه میکند. او میگوید “رشته میحط زیست را دوست دارد این رشته را خودش انتخاب کرده است.” به گفته خودش خیلی ها در کشور به این رشته اهمیت نمیدهند، درحالی‌که کشور، منطقه و ناحیه های در آن زندگی میکنند مشکل های میحط زیستی زیادی دارد. او از مسدود شدن دانشگاه برای دختران ناراحت است. میگوید که در خانواده خیلی از نزدیکانش برای تعلیم، تحصیل و کار مجبور به مهاجرت شدند.
افغانستان کشور پر از مشقت های زیاد برای زنان است اما همواره زنان این کشور با تلاش های زیاد زندگی خودشان را پیش برده اند. اما امروز راه مکتب و دانشگاه برای دختران این سرزمین باز مسدود شده است.
شکیلا برای آینده خودش وخواهرانش امید وار است و به گفته خودش که می‌خواهد از این دکان کوچک یک تجارت کوچک آنلاین شروع کند. از طریق تجارت انلاین صنایع دستی که درکشور های بیرونی مشتری های خاص خودش را دارد به آنها عرضه کند. از او خواستم بیشتر درباره این تجارت آنلاین برایم بگوید.
شکیلا درباره تجارت آنلاین که ایده خواهرش است اضافه میکند که خواهرش از طریق دوستانش که در خارج زندگی میکنند به این کار تشویق شده است. او چند بار به بیرون از افغانستان از دست دوزیش فروخته و ارسال کرده است. بعد از این کار حالا مشتری های بیرونی نیز دارد. به گفته خودش هنوز به گونه رسمی تجارت آنلاین را شروع نکرده است ولی در آینده نزدیک به کمک خواهرش می‌خواهد پروسه درست کردن یک سایت برای فروش به گونه آنلاین را شروع کند.
زنان و دختران زیادی مثل شکیلا در افغانستان زندگی میکنند. با وجود مسدود شدن تمام راه‌های موفقیت؛ آنان همیشه راه برای پیش بردن زندگی و رسیدن به موفقیت پیدا میکنند. همیشه امید در وجود آنها زندست.
گزارش از M.Seyam
