روزی که نام‌گذاری آن حتی اگر هیچ دلیل موجهی نداشته باشد، برای نشان دادن فرهنگ، مفاخر، نماد، تاریخ و سنت‌‌های فرهنگ یک قومیت بزرگ، کاملا ضروری است و بر همه کسانی که به نحوی خود را منسوب به تاریخ و فرهنگ هزاره می‌دانند لازم است که به این بهانه، بخشی از فر و شکوه و افتخار تاریخ فرهنگی قوم هزاره باشند و آن را به جهانیان و سایر اقوام نشان دهند. این گفته‌های زینب است.
فرخنده: زینب محمدی( مستعار) یک تن از دختران هزاره در ولایت غزنی می‌گوید که با وجود که با زنان در افغانستان به صورت کلیشه یی برخورد صورت می گیرد اما زنان هزاره بیشتر قربانی این برخورد سیاست های طالبان است.
لباس های هزارگی امروزه جایگاه خاص در بین مردم پیدا کرده است اقوام مختلف در کشورها و مناطق مختلف از لباس های هزارگی در محفل های خاص می پوشند.
به گفته ی خانم محمدی؛ نمونه ی واضح از وضعیت زنان هزاره در افغانستان تحت حاکمیت طالبان باز داشت دختران این قوم هستند که به بهانه های مختلف توسط طالبان باز داشت می شود.
وی هم چنان افزوده است که زنان هزاره در این کشور با مشکلات زیادی مواجه هستند. از جمله این که ان ها نمی تواند مانند اقوام دیگر آزادانه در هرجای کار کنند.
و در بیشتر مواقع حق و حقوق شان در اجتماع پایمال می شود.
خانم محمدی در رابطه به لباس هزارگی گفت این لباس توسط مردم هزاره ساخته شده و در محافل خاص پوشیده می شود.
به گفته وی این روز در افغانستان نسبت به کشورهای دیگر بیشتر نادیده گرفته می شود و ما هنوز ندیده ایم که دولت به صورت مستقیم یک روز مشخص را به این روز نامگزاری کند یا از این روز به صورت خاص تجلیل کنند.
اما در دو سال اخیر، خرید و فروش لباس های هزارگی به تدریج افزایش یافته است. پس از حاکمیت طالبان در افغانستان این گروه محدودهای زیادی علیه کار زنان در اجتماع وضع کرده است و زنان و دختران نمی تواند مکتب یا دانشگاه برود از این لحاظ بیشتر از این دختران محصل به خامکدوزی و دوخت لباس هزارگی روی آورده است.
زهرا مرادی از ولایت غزنی، از جمله دخترانی است که مدت چهار سال می شود به دوختن لباس های هزارگی مشغول است.
زهرا می گوید« من همراه با دو تن از خواهرانم چهار سال قبل به خرید و فروش لباس های هزارگی شروع کردیم، اما پس از تسلط طالبان که دروزاه های مکاتب و دانشگاه را به روی ما بستند ما سه خواهر با یک تن از تجاران زن که در کابل دوکان لباس فروشی داشت قرار داد بستیم ما لباس می دوزیم و او می فروشد.
این شعل خوبی است و ما می توانیم همراه پدرم که خیلی ضعیف شده است در تهیه ی اقتصاد خانواده کمک کنیم.»
هزاره ( آزرگی) یکی از اقوام بزرگ افغانستان و جزء اصلی جمعیت آن هستند که در تمام مناطق افغانستان، عمدتاً در مناطق مرکزی افغانستان، موسوم به هزارستان (هزاره‌جات) زندگی می‌کنند. اقلیت‌های بزرگی از هزاره‌ها بیشتر در کویته ی پاکستان و نیز برخی از آنها در ایران مخصوصاً در مشهد جمعیت هزاره‌ها را تشکیل داده‌اند. هزاره‌ها به زبان فارسی با گویش‌های دری و هزارگی صحبت می‌کنند.
این قوم دارای لباس های مخصوص هستند که توسط خودشان دوخته می شود و این لباس ها سالانه برای صد ها تن از زنان و دختران بیکار، شعل ایجاد می کند.