فرخنده؛ همزمان با فرا رسیدن روز جهانی دختر در تاریخ ۱۱ اکتبر، جهان از این روز تجلیل کردند اما در افغانستان سه سال است که برای بسیاری از دختران افغانستان، دروازه‌های مکتب و دانشگاه بسته مانده‌اند که دختران افغانستانی در انزوا و افسردگی قرار دارند.
ثریا، دختری 25 ساله از ولایت بامیان است، وی محصل سال سوم در دانشگاه مرکزی طبی کابل بود که طالبان فقل بر دروازه انداخت تا راه پیشرفت برای همه‌ی دختران افغانستان بسته شود، او هر روز با کتاب‌هایی که زمانی همدم رؤیاهایش بودند، به گوشه‌ای از خانه پناه می‌برد. وی روزی می‌خواست داکتر شود و به زنان به خصوص زنانی که در ولایت و قریه‌های دور دست زندگی می‌کند؛ کمک کند، اما حالا تنها به کتابچه‌ای خالی خیره می‌شود و نمی‌داند که آیا این رؤیاها هرگز به حقیقت خواهند پیوست.
پس از تغییر نظام در سال 2021، طالبان بر اریکه‌ی قدرت نشستند و محدودیت‌های شدیدی و روز افزون را بر تحصیل، و کار زنان اعمال کردند که مکتب برای دختران بالاتر از صنف ششم و دانشگاه برای محصلان تا امر ثانی بسته شد. هزاران دختر مانند ثریا، که روزی با امیدهای بزرگ به مکتب و دانشگاه می‌رفتند، ناگهان خود را از این حق طبیعی محروم دیدند. ثریا می‌گوید: « من در یک خانواده از سطح سواد پایین متولد شدم، که همواره در تقلای پیشرفت بودم و می‌خواستم روزی یک داکتر نخبه شوم، به قریه‌های دور دست بروم و کلینیک و شفاخانه بسازم، به زنانی محروم جامعه خود خدمت کنم، مکتب را از بامیان شروع کردم و صنف اول را در همان‌جا خواندم، که بعد بخاطر درس و تعلیم عازم کابل شدیم، در کابل همچنان به ادامه، مکتب را در مکتب دخترانه سیدالشهدا از صنف دوم شروع کردم، که هم درس می خواندم و هم قالین بافی می‌کردیم. تا هزینه‌ی درس و تعلیم خود را بدهم. در آن زمان بیشترین انگیزه را از استاد و محیط خود می‌گرفتم، تاکه آهسته و پیوسته از مکتب فارغ شدم اما در زمانی‌که متعلم بودم، با مشکلات و چالش‌های زیادی روبرو شدم، من از میان دود و باروت انفجار و مشکلات شدیدی امنیتی فایق آمدم تا به هدف خود برسم و بخاطر این‌که روزی یک داکتر موفق شوم تمام چالش‌ها را به جان خریدم، با نمره‌ی بلند و تلاش زیاد توانستم در رشته‌ی ستوماتولوژی دانشگاه طبی کابل کامیاب شوم و سه سال را با شوق و انگیزه‌ی تمام خواندم که حتی یک روز هم غیرحاضری نمی‌کردم و تا این‌که طالبان آمد و تمام رویا و هدفم مثل دود به هوا رفت، در طی این سه سال من هر شب خواب می‌بینم که دوباره به دانشگاه و دنبال رویای خود برمی‌گردم، با معلم‌هایم حرف می‌زنم و امتحان می‌دهم. اما صبح که بیدار می‌شوم، دوباره در خانه‌ام.» ثریا با چشمان پر از حسرت و بغض ادامه می‌دهد: «نمی‌دانم این کابوس کی تمام می‌شود.»
محرومیت دختران از تحصیل تنها به معنای ازدست‌دادن آموزش نیست؛ بلکه آینده‌ای پر از چالش‌های اجتماعی و روانی را نیز رقم می‌زند. برخی از این دختران مجبور به ازدواج‌های زودهنگام شده‌اند، و برخی دیگر دچار افسردگی و انزوا. «وقتی دختران در خانه می‌مانند، احساس می‌کنند بی‌ارزش هستند و جایی در جامعه ندارند. من در طی این سه سال خیلی احساس بدی دارم و خود را یک موجود که هیچ حقی در جامعه ندارد قلم‌داد می‌کنم، افسردگی و تشویش‌های ناشی از حالت روانی در اوایل حکومت داشتم، با وجود آن می‌خواستم تسلیم نشوم و خود را قوی می‌گرفتم اما از دل من خداوند خبر دارد، من با اشتراک در صنف‌های آنلاین و مطالعه کتاب همواره در پی گسترده کردن معلومات و دانستنی‌های خود بودم و استم»
با وجود محدودیت‌ها، برخی خانواده‌ها و دختران تلاش می‌کنند تا امیدی را در دل خود زنده نگه دارند. و امید به این دارند که روزی این تاریکی و سیاهی تبدیل به روشنی خواهد شد و آفتاب طلوع خواهد کرد، بخاطر آن صنف‌های مخفیانه درسی، آموزش‌های آنلاین و خودآموزی در خانه به بخشی از زندگی این دختران تبدیل شده است. ثریا نیز گاه‌گاهی از اینترنت برای یادگیری زبان انگلیسی و سایر صنف‌ها استفاده می‌کند وی امیدوار است که روزی بتواند در دانشگاه به ادامه تحصیل خود بپردازد. «ما نمی‌توانیم رویاهایمان را فراموش کنیم، حتی اگر همه‌چیز علیه ما باشد.»
یازده اکتبر که مصادف است با روز جهانی دختر، و از این روز درحالی در دیگر کشورها تجلیل می‌شود که در افغانستان زنان و دختران از حقوق اساسی خود محروم اند و محرومیت نیمی از جامعه از حقوق اساسی خود، نه‌تنها آینده آن‌ها بلکه آینده کل جامعه را تهدید می‌کند. امروز پیام ثریا و هزاران دختر افغانستان به جهان این است: «ما به حمایت شما نیاز داریم. به ما کمک کنید که از تاریکی عبور کنیم و آینده‌مان را دوباره بسازیم. در شرایط فعلی تنها کمک کننده‌ی دختران و زنان افغانستان نهادهای ملی و بین‌المللی است»
ثریا به دختران جامعه‌ی خود روز دختر را تبریک گفته و می‌گوید: « من روز جهانی دختر را به همه‌ی دختران سرزمینم تبریک می‌گویم و امیدوارم روزی دختران افغان خنده کنند و به رویا و هدف خود برسند، پیام من برای‌شان این است که هیچ‌گاه تسلیم شرایط نشود و خود را مصروف آموزش و تحصیل کنند، در کتابخانه مراجعه خود و با مطالعه کردن کتاب های گوناگون به دانش خود بیافزاید.»
در حالی که روزها می‌گذرند و امیدها کمرنگ می‌شوند، تنها با تلاش‌های جمعی و توجه جهانی است که می‌توان صدای دختران محروم از آموزش را بلندتر کرد و فردایی روشن برای آن‌ها ساخت.
کبرا علی‌زاده