فرخنده: دیدبان حقوق بشر و سازمان ملل متحد در تازه‌ترین گزارش‌های خود نسبت به وضعیت اسفبار رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان، به‌ویژه خبرنگاران زن، هشدار داده‌اند. این گزارش‌ها حاکی از افزایش سرکوب و محدودیت‌های شدید طالبان بر آزادی بیان و فعالیت‌های رسانه‌ای است که به گفته این نهادها، فضایی از ترس و ارعاب را بر جامعه خبرنگاری کشور تحمیل کرده است.
گزارش منتشرشده از سوی یوناما و بخش حقوق بشر سازمان ملل نشان می‌دهد که از زمان تسلط طالبان بر افغانستان، خبرنگاران زن به‌طور ویژه با محدودیت‌ها و خشونت‌های گسترده‌تری مواجه بوده‌اند. طبق این گزارش، در سه سال گذشته، ۷ خبرنگار زن به‌طور خودسرانه بازداشت و ۸ نفر دیگر تحت شکنجه و بدرفتاری قرار گرفته‌اند. این در حالی است که بسیاری از خبرنگاران زن یا مجبور به ترک حرفه خود شده‌اند یا برای حفظ امنیت خود به تبعید رفته‌اند.
به گفته دیدبان حقوق بشر، حضور خبرنگاران زن در رسانه‌ها تقریباً به صفر رسیده است. بسیاری از آن‌ها از ترس تهدید، بازداشت یا تحقیر، ناچار به ترک شغل خود شده و نقش زنان در رسانه‌ها به‌شدت کاهش یافته است.
دیدبان حقوق بشر در بیانیه‌ای اعلام کرده است که رسانه‌های داخلی افغانستان موظف به کسب تأیید از طالبان پیش از انتشار هرگونه گزارش هستند. خبرنگاران، به‌ویژه زنان، نمی‌توانند آزادانه درباره موضوعات حساس، مانند حقوق زنان یا عملکرد طالبان، تحقیق کنند. این شرایط نه تنها آزادی بیان را محدود کرده بلکه زنان را از مشارکت در تصمیم‌گیری‌های خبری و حرفه‌ای کنار زده است.
پیش از تسلط طالبان، افغانستان بیش از ۵۰۰ رسانه فعال داشت که تا نوامبر ۲۰۲۱، نزدیک به نیمی از آن‌ها به دلیل محدودیت‌ها، کمبود منابع مالی و مهاجرت خبرنگاران تعطیل شدند. این تغییرات نه تنها حضور رسانه‌ها را کاهش داده بلکه فرصت‌های شغلی برای خبرنگاران زن را نیز نابود کرده است.
سازمان ملل در گزارش خود از طالبان خواسته است که آزادی و امنیت خبرنگاران، به‌ویژه خبرنگاران زن، را تضمین کنند. این سازمان همچنین نسبت به افزایش سانسور، ارعاب و محدودیت دسترسی به اطلاعات هشدار داده است و خواستار بازگرداندن فضای باز رسانه‌ای شده است.
یکی از خبرنگاران زن افغان که نامش به دلایل امنیتی فاش نشده است، می‌گوید: «ما نمی‌توانیم درباره موضوعاتی که مردم را به چالش می‌کشد، گزارش تهیه کنیم. زنان خبرنگار حتی نمی‌توانند در محیط کار حاضر شوند و احساس امنیت کنند.»
او افزود: «طالبان از ما می‌خواهند فقط روایت‌های مورد تأیید آن‌ها را منتشر کنیم. این نه روزنامه‌نگاری است و نه آزادی بیان.»
در حالی که فضای رسانه‌ای افغانستان تحت کنترل شدید طالبان قرار دارد، خبرنگاران زن همچنان در خط مقدم این سرکوب قرار دارند. محدودیت‌ها، تهدیدها و نبود حمایت‌های بین‌المللی، آینده کاری و اجتماعی آن‌ها را با ابهام و ناامیدی همراه کرده است.
دیدبان حقوق بشر تأکید می‌کند که جامعه جهانی باید اقدامات قاطع‌تری برای حمایت از خبرنگاران افغان، به‌ویژه زنان، انجام دهد و از طالبان بخواهد که به اصول آزادی رسانه‌ها و حقوق زنان احترام بگذارد.