فرخنده: نهاد زنان سازمان ملل متحد و سازمان بینالمللی “کییر انترنشنال” با انتشار گزارشی تازه، نسبت به وضعیت نگرانکننده زنان و دختران افغان که اخیراً از ایران و پاکستان بازگشتهاند، هشدار دادهاند. این نهادها اعلام کردهاند که بسیاری از بازگشتکنندگان در شرایطی به افغانستان برگشتهاند که نه خانه دارند، نه درآمد، و نه دسترسی به ابتداییترین خدمات آموزشی و صحی.
بر بنیاد آمار ارائهشده، از سپتامبر ۲۰۲۳ به اینسو، بیش از ۲.۴۳ میلیون مهاجر بدون مدرک، بهویژه از ایران و پاکستان، وارد افغانستان شدهاند. بسیاری از این افراد بهگونهای اجباری اخراج شدهاند، درحالیکه بخشی از آنان هرگز پیش از این در افغانستان زندگی نکردهاند.
بر پایه یافتههای تازه، حدود یکسوم از بازگشتکنندگان زن از ایران و نیمی از زنان بازگشتی از پاکستان، تنها در سال ۲۰۲۵ وارد افغانستان شدهاند. این گروهها که اغلب شامل زنان سرپرست خانواده، دختران نوجوان و زنان تنها میشوند، اکنون با بحرانهای چندجانبه اجتماعی، اقتصادی و امنیتی روبهرو هستند.
سوزان فرگوسن، نماینده ویژه سازمان ملل برای زنان در افغانستان، گفته است:« زنان و دختران آسیبپذیر در بدو ورود به جوامع ناپایدار و بحرانزده، در معرض خطرهای بیشتری قرار دارند. ما برای ارائه کمک مؤثر و حضور نجاتدهندگان زن در مرزها به حمایت مالی فوری نیاز داریم.»
در این گزارش آمده است که تنها ۱۰ درصد زنان سرپرست خانواده در سرپناههای دایمی زندگی میکنند، و نزدیک به ۴۰ درصد آنان نگران از دست دادن همین سرپناه موقتاند. نبود امنیت، محدودیتهای رفتوآمد و نداشتن مدارک شناسایی، از جمله موانع جدی در مسیر دسترسی این زنان به کمکهای بشردوستانه خوانده شده است.
از سوی دیگر، ممنوعیت آموزش دختران در مقاطع متوسطه، آینده هزاران دختر بازگشتی را در هالهای از ابهام قرار داده است.
گراهام دیویسون، مدیر سازمان کییر انترنشنال، نیز در این گزارش خاطرنشان کرده است: «دیدن شرایط سختی که زنان و خانوادههای بازگشتی با آن دستوپنجه نرم میکنند، وجدان هر انسانی را به درد میآورد. ما نیاز فوری به ایجاد فضاهای امن و ارائه خدمات اساسی به این گروهها داریم.»
این گزارش تأکید کرده است که افزایش موج بازگشت مهاجران، وضعیت شکننده جوامع محلی افغانستان را پیچیدهتر کرده و خطر فروپاشی اجتماعی را افزایش داده است. نویسندگان گزارش از جامعه جهانی خواستهاند که برای حفاظت از حقوق زنان و تقویت ظرفیت امدادگران زن، سرمایهگذاری و حمایت عملی انجام دهد.